Tarihteki Türk İmparatorlukları

BÜYÜK HUN İMPARATORLUĞU – M.Ö. 204 – M.S. 216

Ön Türk boyları olan Hunlar, Orta Asya’da Tanrı Dağları ve çevresinde kabileler halinde yaşamlarını sürdürüyorlardı. Diğer kabilelerle zaman zaman savaşlara da giren Hunlar, güçlü olmak ve varlıklarını sürdürebilmek için Teoman önderliğinde Büyük Hun İmparatorluğunu kurdular. Türkiye Cumhuriyeti’nde 84.5 milyonluk nüfus 81 il içinde dağılmış durumda. Türkler tarih boyunca farklı tarihlerde büyük bir coğrafyada yerleşti. Türklerin yüzyıllar boyunca dünya tarihine, çeşiti coğrafyalarda damga vurduğu bilinen bir gerçektir.

BATI HUN İMPARATORLUĞU – 48 – 216

Büyük Hun İmparatorluğu M.Ö. 58 yılında Çiçi Yabgu ve Ho-Han-ye kardeşler arasında Doğu ve Batı olmak üzere ikiye bölündü. Batı Hunlarını; Çiçi Yabgu, Doğu Hunlarını Ho-Han-Ye Kağan (Şenyu) yönetti.

AVRUPA HUN İMPARATORLUĞU – 375 – 454

Avrupa’da hükümdarlık süren en önemli Türk devletleri arasında Avrupa Hun İmparatorluğu gelmektedir. Aynı zamanda pek çok önemli savaş ve hükümdara şahitlik etmiş olan bu büyük imparatorluk, Türk tarihi için oldukça önemlidir.

AK HUN İMPARATORLUĞU – 420 – 562

Büyük Hun İmparatorluğu’nun dağılması üzerine, Hunların büyük bir kısmı Volga ırmağı üzerinden Batı’ya doğru göç ederken, bir bölümü de Güneye doğru inmiştir. Güneye inen Hunlar daha sonraları Ak Hun İmparatorluğu’nu kurmuşlardır.

GÖKTÜRK İMPARATORLUĞU – 552 – 743

Hunlar döneminde bozkırlarda göçebe olarak kurulan Göktürkler Hun İmparatorluğunun yıkılmasıyla Asya bozkırlarında yaşayan Aşina (Hun topluluğu) kabilesine dayanır.

AVAR İMPARATORLUĞU – 565 – 803

Avarlar, Orta Avrupa’da, Frank krallığı ile Bizans imparatorluğu arasında, eski Hun, Sabar kalıntıları ve Ogur (Bulgar)’lar gibi Türk kitlelerinin desteği ile kudretli bir devlet kurarak, çeşitli Germen ve özellikle kalabalık îslav kabilelerini hakimiyetleri altına almak suretiyle 250 sene kadar Avrupa siyasetine yön veren bir imparatorluk olmuştur.

HAZAR İMPARATORLUĞU – 651 – 983

Hazarlar tarih sahnesine Sabar Türkleri’nin devamı olarak çıkmışlardır. Günümüzde Hazar denizi adında yaşamaya devam eden Hazar ismi tarihî kaynaklarda, 558 yılında Sabarlar’ın siyasî varlıklarını kaybetmelerinden önceki Sâsânî-Sabar savaşları dolayısıyla geçer.

UYGUR DEVLETİ – 744 – 1335

Uygur Devleti, İslamiyet Öncesi kurulmuş Türk devletlerinden biridir. Yazılı ürünlere geçişle birlikte Türk kültürüne armağan ettiği sanat yapıtları ile tanınan Orta Asya’da kurulmuş büyük bir uygarlıktır.

GAZNELİLER DEVLETİ – 963 – 1183

Gazne devleti, Alp Tekin tarafından 963 senesinde kuruldu. Afganistan’da kurulan devlet, ilk Türk-İslam devletlerinden birisidir.

BÜYÜK SELÇUKLU İMPARATORLUĞU – 1040 – 1157

Büyük Selçuklu Devleti 1037 yılında kurulmuş olan bir devlettir. Büyük Selçuklu Devleti Orta Çağ’da kurulmuş olan Oğuz Türklerinin Kınık boyu tarafından kurulmuştur.

HARİZMŞAHLAR DEVLETİ – 1157 – 1231

Harezmşahlar veya Harzemşahlar Devleti , Orta Asya’da Harezm bölgesinde Kutbeddin Muhammed Harezmşah tarafından kurulan bir Türk-İslam devletidir.

ALTIN ORDA DEVLETİ – 1236 – 1502

Tarihteki en önemli devletlerden biri olan Altın Orda devleti bazı kaynaklarda Altınordu Devleti olarak da geçmektedir. Altın Orda Devleti Türk Moğol hanlığı ile kurulan bir devlettir.

BÜYÜK TİMUR İMPARATORLUĞU – 1368 – 1501

Timur Devleti, Timur Han tarafından 1370 yılında tarih sahnesine çıkan ve kısa süre içerisinde Delhi’den Bursa’ya kadar uzanan geniş coğrafyayı hakimiyet altına alan, Timur Han’ın ölümü üzerine parçalanıp yıkılan büyük bir Türk Devleti olarak tarih sahnesinde yer alır.

BABÜR İMPARATORLUĞU – 1526 – 1856

Hindistan ve çevresinde hüküm süren bu devlet, Türk – Moğol kökenlidir. Orta Asya’dan göç eden Türklerin bir kısmı Anadolu’yu yurt edinse de Avrupa giden, Asya’da farklı topraklarda varlığını sürdüren pek çok Türk Boyu vardı. Moğollar, Osmanlı öncesinde yaşadıkları parlak günlerden sonra parçalanmış ve farklı isimlerde yeni devlet kimlikleri ile farklı alanlarda devam etmiştir. Babürlüler de bu topraklarda ortaya çıkmış bir devlettir.

OSMANLI İMPARATORLUĞU – 1299 – 1922

Osmanlı İmparatorluğu veya Osmanlı Devleti, 13. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar varlığını sürdürmüş bir devlet. Doğu Avrupa, Güneybatı Asya ve Kuzey Afrika’ya kadar topraklarını genişletmiş ve 16. yüzyılda dünyanın en güçlü imparatorluğu halini aldı. En geniş sınırlarına 1683 yılında ulaştı.

TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİ – 1923 -…

Türkiye, resmi adıyla Türkiye Cumhuriyeti, Kuzey Yarımkürede, Avrupa ve Asya kıtaları arasında, kuşbakışı görünümü kabaca doğu-batı doğrultusunda bir dikdörtgeni andıran Anadolu platosu ve Trakya yarımadası üzerinde kurulmuştur.

Cumhurbaşkanlığı forsundaki 16 yıldız, tarihteki 16 büyük Türk imparatorluğunu, ortadaki güneş ise Türkiye Cumhuriyeti’ni simgeler. Cumhurbaşkanlığı forsu, belirtilen ölçülere uygun olarak yapılır. Forsun sol üst köşesinde yer alan güneş ve yıldızlar sarı renktedir.

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ – 1983-…

15 Kasım 1983 tarihinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Kıbrıs Türk halkının “self-determinasyon” (kendi kaderini tayin etme) hakkına dayanılarak ve siyasi eşitliği vurgulanarak ilan edilmiştir.

AZERBAYCAN CUMHURİYETİ – 1991-…

Azerbaycan’ın bağımsızlığı, 28 Mayıs 1918’de Gürcistan’ın başkenti Tiflis’te, Mehmet Emin Resulzade başkanlığındaki Azerbaycan Milli Şurası tarafından ilan edildi. Milli Şura’nın kabul ettiği “İstiklal Bildirisi”nde, ülkenin yönetim şeklinin cumhuriyet olduğu belirtildi.

KIRGIZİSTAN CUMHURİYETİ

Kırgızistan Cumhuriyet olarak 31 Ağustos 1991 yılında bağımsızlığını ilan etmiş, 21 Aralık 1991’de diğer dört Orta Asya cumhuriyeti ile birlikte Bağımsız Devletler Topluluğu’na resmen katılmıştır. Kırgız cumhuriyeti anayasası 5 Mayıs 1993 tarihinde Parlamento’da oy birliğiyle kabul edilmiştir.

TACİKİSTAN CUMHURİYETİ

Türkiye, 16 Aralık 1991 tarihinde Tacikistan’ın bağımsızlığını tanımıştır.

ÖZBEKİSTAN CUMHURİYETİ

Yüzyıllar boyu Orta Asya’da kurulan Timurlular, Harzemşahlar, Şaybaniler, Babürlüler devletleri ile 19. yüzyılda Çar Rusyası tarafından devrilen Buhara Emirliği, Kokand ve Hive Hanlıklarına ev sahipliği yapan Özbekistan, Sovyetler Birliğinin dağılmasıyla 31 Ağustos 1991’de bağımsızlığını ilan etti.

TÜRKMENİSTAN CUMHURİYETİ

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği’nin dağılmasıyla 27 Ekim 1991’de bağımsızlığını kazanan Türkmenistan kuzeyden Kazakistan, kuzey ve kuzeydoğudan Özbekistan, güneydoğudan Afganistan, güneyden İran ve batıdan Hazar gölü ile çevrilidir.

KAZAKİSTAN CUMHURİYETİ

Kazakistan’ın kültürel ve ticari merkezi olan Almatı’nın nüfusu yaklaşık 1 milyon 500 bin civarındadır ve pek çok etnik grubu barındırmaktadır. 17 Aralık 1991’de bağımsızlığını ilan eden ülkenin yönetim biçimi başkanlık tipi Cumhuriyet’tir. 30 Ağustos 1995 yılında yapılan referandumla Anayasa kabul edilmiştir.